Βενεζουέλα: Το αδιέξοδο της διαχείρισης του Καπιταλισμού

Γράφει ο Νίκος Μόττας //

Τα πρόσφατα γεγονότα στη Βενεζουέλα και η όξυνση της αντιπαράθεσης μεταξύ της κυβέρνησης Μαδούρο και της αντιδραστικής αντιπολίτευσης έρχονται να προστεθούν ως νέος κρίκος στη μακρά αλυσίδα της κοινωνικοπολιτικής αστάθειας που βιώνει η χώρα τους τελευταίους μήνες. Οι ειδησεογραφικές πληροφορίες κάνουν λόγο για 22 νεκρούς και κλίμα «εμφυλίου» ανάμεσα στους υποστηρικτές του κυβερνώντος Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSUV) και της δεξιάς-φιλοαμερικανικής αντιπολίτευσης.

Το βασικό ερώτημα που τίθεται- και το οποίο δεν επιδέχεται μονοσήμαντων ερμηνειών- είναι το εξής: «Ποιοί είναι οι λόγοι της κοινωνικοπολιτικής αστάθειας στη Βενεζουέλα;» Προκειμένου να απαντηθεί ολοκληρωμένα το ερώτημα αυτό πρέπει να εξεταστούν οι βασικές παράμετροι που συνθέτουν την οικονομική, κοινωνική και πολιτική εξίσωση της κατάστασης στη Βενεζουέλα.


1ον: Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η κυβέρνηση και ο λαός της Βενεζουέλας βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα οργανωμένο, πολυπλόκαμο σχέδιο- εκπορευόμενο από κέντρα των ΗΠΑ- αποσταθεροποίησης της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2015, η κυβέρνηση των ΗΠΑ διέθεσε 4,2 εκατομμύρια δολάρια σε «οργανισμούς» και «ινστιτούτα» που είχαν αναλάβει αντικυβερνητική προπαγάνδα στη Βενεζουέλα. Τουλάχιστον 2 εκατομ. δολάρια δόθηκαν μέσω του «Εθνικού Κληροδοτήματος για τη Δημοκρατία» (National Endowment for Democracy) σε ΜΜΕ της βενεζοελάνικης αντιπολίτευσης. Ταυτόχρονα, στο διπλωματικό επίπεδο, ρόλο «αβανταδόρου» της αντιδραστικής αντιπολίτευσης ανέλαβε και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (OAS) που μέσω του γενικού γραμματέα Λουίς Αλμάγκρο κατηγόρησε την κυβέρνηση Μαδούρο για «κατάλυση της δημοκρατίας» και απείλησε τη Βενεζουέλα με αποπομπή απ’ τον οργανισμό.
Ασφαλώς, η ανάμειξη των ΗΠΑ και άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων στην επιχείρηση αποσταθεροποίησης της Βενεζουέλας δεν είναι κάτι καινούργιο. Ήδη από το 2013 είχε δει το φως της δημοσιότητας σχετικό έγγραφο «Στρατηγικό Σχέδιο για τη Βενεζουέλα» το οποίο περιελάμβανε μια σειρά μέτρων (σαμποτάζ, υποκινούμενες εκδηλώσεις βίας, αντικυβερνητική προπαγάνδα κλπ.). Στόχος, όπως αναφέρονταν στο ίδιο το έγγραφο, ήταν «η δημιουργία κατάστασης κρίσης στους δρόμους που θα ευνοούσαν παρέμβαση δυνάμεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, με την αρωγή της κολομβιανής κυβέρνησης. Οπουδήποτε καταστεί δυνατό, η βία πρέπει να οδηγήσει σε θανάτους η τραυματισμούς». Στην σύνταξη του «Στρατηγικού Σχεδίου» συμμετείχαν αμερικανικά και κολομβιανά think-tanks, η κυβερνητική οργάνωση USAID (Υπηρεσία των ΗΠΑ για τη Διεθνή Ανάπτυξη) και στελέχη της βενεζοελάνικης αντιπολίτευσης.

2ον: Η δεξιά-αντιδραστική αντιπολίτευση, με την συνδρομή των ιμπεριαλιστών συμμάχων της, εκμεταλλεύονται και αξιοποιούν μια σειρά υπαρκτών οικονομικών προβλημάτων που έχει προκαλέσει η καπιταλιστική κρίση στη χώρα. Πρόκειται για ζητήματα που ο σοσιαλδημοκρατικός χαρακτήρας της «μπολιβαριανής επανάστασης» απέτυχε να αντιμετωπίσει προς όφελος του λαού. Οι φιλολαϊκές αλλαγές που συνέβησαν από το 1999- με την άνοδο του Ούγκο Τσάβες στην κυβέρνηση- άμβλυναν σημαντικά τα τεράστια προβλήματα που αντιμετώπιζε ο λαός της Βενεζουέλας. Ωστόσο, δεν άλλαξαν το χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος, ούτε ανέτρεψαν την εξουσία των μονοπωλιακών ομίλων που συνεχίζουν- 18 χρόνια μετά- να ελέγχουν το μεγαλύτερο τμήμα της οικονομίας της χώρας.

Από αυτό εδώ το βήμα, το Δεκέμβρη του 2015, μεταξύ άλλων γράφαμε για τη Βενεζουέλα: «Η Βενεζουέλα του Τσάβες μπορεί να άλλαξε σε σημαντικό βαθμό τους κοινωνικούς συσχετισμούς, να προχώρησε σε αναδιανομή πλούτου υπέρ των φτωχών, να εθνικοποίησε μια σειρά μεγάλων επιχειρήσεων, χωρίς ωστόσο να αγγίξει τον πυρήνα του ζητήματος: την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και του παραγόμενου πλούτου. Έτσι, ενώ ένα σημαντικό μέρος της οικονομίας πέρασε κάτω από κρατικό έλεγχο, ένα άλλο μέρος, εξίσου σημαντικό παρέμεινε στα χέρια ντόπιων και ξένων μονοπωλιακών ομίλων.»

Τα- αδιαμφισβήτητα- θετικά μέτρα που προώθησε η μπολιβαριανή επανάσταση δεν κατάφεραν να μειώσουν τη μεγάλη συγκέντρωση του πλούτου και του εισοδήματος στην αστική τάξη, στα ανώτερα μεσαία στρώματα. Η σημερινή κρίση στη Βενεζουέλα, με την αστική τάξη να έχει περάσει δυναμικά στην αντεπίθεση, είναι απότοκος της λογικής της ταξικής συνεργασίας, της «μεικτής οικονομίας» και του συμβιβασμού με τμήματα του κεφαλαίου.



3ον:  Σε μια περίοδο κατά την οποία εκδηλώνονται με ένταση τα αδιέξοδα και η κρίση του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης στη Βενεζουέλα και οξύνονται οι απειλές ενάντια στο λαό και το λαϊκό κίνημα, έρχεται να προστεθεί και η προσπάθεια να τεθεί εκτός νομιμότητας το Κομμουνιστικό Κόμμα (PCV). Πρωταγωνιστικό ρόλο στην απαράδεκτη αυτή προσπάθεια έχει η Εθνική Εκλογική Επιτροπή η οποία, χρησιμοποιώντας νόμο του 1965 (δηλαδή μιας περιόδου  αστυνομοκρατικού, αντικομμουνιστικού καθεστώτος) απαιτεί από το ΚΚ Βενεζουέλας να δοθούν ονόματα μελών και φίλων του κόμματος  προκειμένου να ανανεώσει το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές και στην πολιτική ζωή της χώρας.

Η απόπειρα να μπουν εμπόδια στη δράση του ΚΚ Βενεζουέλας- ενός κόμματος που αποτελεί στήριγμα για την εργατική τάξη της χώρας- αναδεικνύει τις αδυναμίες και τις αντιφάσεις που διατρέχουν τον ίδιο τον κυβερνητικό συνασπισμό («Μεγάλος Πατριωτικός Πόλος– Σιμόν Μπολίβαρ») του οποίου ηγείται το κόμμα του Ν. Μαδούρο. Όπως αναφέρει σε πρόσφατη συνέντευξη του ο γραμματέας διεθνών σχέσεων του ΚΚ Βενεζουέλας Κάρολος Βίμερ, «στο μπολιβαριανό κίνημα υπάρχουν αυθεντικές επαναστατικές δυνάμεις, αλλά υπάρχουν επίσης και ρεφορμιστικοί παράγοντες με σημαντική επιρροή στην κυβέρνηση».

Εάν οι ρεφορμιστικοί αυτοί παράγοντες- που προωθούν την ταξική συνεργασία και τον συμβιβασμό με το ντόπιο και ξένο κεφάλαιο- επικρατήσουν, τότε θα σημάνει το τέλος της λεγόμενης μπολιβαριανής επανάστασης. Από την πλευρά του, μέσω του Βίμερ, το ΚΚ Βενεζουέλας σωστά επισημαίνει: «Το ΚΚ Βενεζουέλας προειδοποιεί ότι στο παρόν πλαίσιο του βενεζοελάνικου καπιταλισμού δεν είναι δυνατό να μετατραπούν κρατικές επιχειρήσεις σε “σοσιαλιστικές επιχειρήσεις”, ή να δομηθούν σοσιαλιστικές δομές και διοικήσεις εντός μιας βαθιά καπιταλιστικής οικονομίας, εάν δεν αλλάξουμε τη μορφή της παραγωγής. Αυτός είναι ο λόγος που η εργατική τάξη, μαζί με το μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα της, πρέπει να παίξουν πρωτεύοντα ρόλο σε αυτή τη διαδικασία».

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η όξυνση της κατάστασης στη Βενεζουέλα έρχεται να επιβεβαιώσει τον κανόνα που οι κάθε λογής θιασώτες σοσιαλδημοκρατικών συνταγών (τύπου «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα») αρνούνται να δουν. Ο κανόνας αυτός, που ισχύει για όλες τις χώρες, είναι πως όσο η πραγματική εξουσία, τα κλειδιά της οικονομίας, είναι στα χέρια των μονοπωλίων, οι όποιες κοινωνικές κατακτήσεις έχει αποσπάσει ο λαός και το εργατικό κίνημα δεν είναι διασφαλισμένες.

Το εγχείρημα της Βενεζουέλας, ανεξαρτήτως των όποιων καλών προθέσεων, έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι ο καπιταλισμός- το σάπιο εκμεταλλευτικό αυτό σύστημα- δεν αντιμετωπίζεται με επιμέρους βελτιώσεις και μεταρρυθμίσεις, ούτε με κοινοβουλευτικές αυταπάτες «αντιιμπεριαλιστικών-αντιμονοπωλιακών μετώπων», αλλά με σύγκρουση ενάντια στην αστική τάξη και την εξουσία της, με το καθολικό τσάκισμα της, με τη ριζική, επαναστατική ανατροπή σε όλους τους τομείς.

Το παράδειγμα της Χιλής του Αλιέντε συνεχίζει να διδάσκει, όσο κι’ αν οι πάσης φύσης οπορτουνιστές και σοσιαλδημοκράτες αρνούνται πεισματικά και υποκριτικά να το δουν.