Μ.Κ.Ο. – «Κοινωνία Πολιτών». Στόχος : Η Χειραγώγηση

Μ.Κ.Ο. – «Κοινωνία Πολιτών».
Στόχος : Η Χειραγώγηση

ΗΛΙΑΣ ΜΙΧΑΛΑΡΕΑΣ* • 18 Μαρτιου 2016 Ημεροδρόμος

« Η πιο σημαντική λέξη στη γλώσσα της εργατικής τάξης είναι η αλληλεγγύη »

Harry Bridges

Με αφορμή το πρόβλημα των προσφύγων, έχουν αναζωπυρωθεί οι συζητήσεις για τη δομή, την λειτουργία, τη δράση και τους σκοπούς των Μ.Κ.Ο., Μ.Κυβ.Ο στη χώρα μας.

Δημιουργούνται δε έντονοι προβληματισμοί, δεδομένης της ανεξέλεγκτης, από τη μια μεριά, δράσης αυτών των οργανώσεων και της παντελούς απουσίας του κράτους από την άλλη.

Πολλοί από τον χώρο της αντιπολίτευσης κατηγορούν την κυβέρνηση για αυτή την κατάσταση, εκπλήσσονται για το ότι οι Μ.Κ.Ο. στην Ειδομένη και στα ελληνικά νησιά χρηματοδοτούνται κατευθείαν από την Ε.Ε. και άλλους φορείς και για το ότι το κράτος δεν έχει λόγο σε αυτό. Ανησυχούν δε ,που δρουν ανεξέλεγκτες.

Ανησυχούν επίσης, μαζί με μερίδα των Μ.Μ.Ε., γιατί πρόσφατα ανακάλυψαν ότι η γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο και ότι ένας μεγάλος αριθμός των Μ.Κ.Ο. δημιουργήθηκαν, χρηματοδοτούνται και ελέγχονται από μυστικές υπηρεσίες «φίλων» και μη φίλων χωρών.

Εν πάση περιπτώσει, σκοπός μας δεν είναι να τους υπενθυμίσουμε ότι τόσο η Ν.Δ. όσο και το ΠΑΣΟΚ πριμοδότησαν και πριμοδοτούν την ανάπτυξη αυτών των οργανώσεων. Δεν είναι σκοπός μας να υπενθυμίσουμε στην σημερινή κυβέρνηση τις δικές της ευθύνες, τώρα, αλλά και στο παρελθόν ως αντιπολίτευση για αυτό το θέμα. Άλλωστε υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία- αρθρογραφία που απαντάει σε πολλά ερωτήματα σχετικά με τις Μ.Κ.Ο. και τη δράση τους.

Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι να δούμε, το πως οι στρατηγικές επιλογές του μεγάλου κεφαλαίου ενισχύονται ως θέση και ως αντίληψη μέσα από την ύπαρξη και λειτουργία των Μ.Κ.Ο. Έχει ακόμα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, να δούμε, το πώς ο καλύτερος έλεγχος της ελληνικής κοινωνίας μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την ανάπτυξη της δράσης των Μ.Κ.Ο.

Σε αυτή την περίπτωση, η απουσία του κράτους από τα πεδία δράσης των Μ.Κ.Ο. είναι τυχαία; Οφείλεται στην αδυναμία του να λειτουργήσει ή είναι στρατηγική επιλογή; Κατά συνέπεια η «ανεξέλεγκτη» δράση των Μ.Κ.Ο., με αφορμή το προσφυγικό, μπορεί να είναι επιλογή και εάν ναι τότε για ποιο λόγο;

Υπάρχουν τρεις μεγάλοι και βασικοί άξονες μέσα από τους οποίους επιχειρείται ο ιδεολογικός έλεγχος και η χειραγώγηση μεγάλων τμημάτων των λαών, του ελληνικού λαού.

 Αταξική αντιμετώπιση του κοινωνικού γίγνεσθαι

α) θεωρίες για τη «μεταβιομηχανική κοινωνία»

β) «τεχνοτρονική εποχή»

γ) «κοινωνία της πληροφορικής»

δ) «κοινωνία των πολιτών», κ.λ.π.

 Μεταφυσική αντίληψη για την κρίση και δημιουργία ψυχολογίας της κρίσης

α) Ατομικισμός

β) Μυστικισμός

γ) Απομονωτισμός ή ηττοπάθεια, κ.λ.π.

 Άρνηση της αντικειμενικής πραγματικότητας

α) Διαχωρισμός υλικού και πνευματικού κόσμου, κ.λ.π.¹

Στο πλαίσιο του πρώτου ιδεολογικού άξονα, η «κοινωνία των πολιτών» θεωρείται ως ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ κυβερνόντων και κυβερνούμενων. Είναι ένα ιδεολογικό πλαίσιο όπου υποστηρίζονται, μεταξύ άλλων, και οι απόψεις περί «κοινωνικής συναίνεσης», κ.λ.π.

Θεσμική έκφραση αυτής της περιβόητης έννοιας της «κοινωνίας των πολιτών» είναι οι Μ.Κ.Ο. και οι εθελοντικές οργανώσεις, που έχουν σαν σκοπό να κρύψουν τις ταξικές αντιθέσεις των καπιταλιστικών κοινωνιών (βλ. θεωρίες για το τέλος της ιστορίας , κατάργηση των τάξεων).

Έτσι, ως επιλογή των αστικών κρατών πριμοδοτήθηκε η δημιουργία Μ.Κ.Ο. και η ανάπτυξη της δράσης τους σε τομείς όπως :

· Η μετανάστευση

· Η προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων

· Η καταπολέμηση των διακρίσεων

· Υγεία – ψυχική υγεία

· Προστασία περιβάλλοντος και ανάπτυξης, κ.λ.π.

Είναι τέτοιες οι δραστηριότητες των Μ.Κ.Ο., που οι μεγαλύτερες έχουν πλέον δομή και ανάπτυξη μεγάλων πολυεθνικών και απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους.

Πρίγκιπες, εμιράτα, μυστικές υπηρεσίες, πολυεθνικές, διεθνείς οργανισμοί, κυβερνήσεις, είναι μερικοί από τους επίσημους και ανεπίσημους χρηματοδότες τους,

Ταυτόχρονα, οι κρατικές δομές και λειτουργίες συρρικνώθηκαν για να αφήσουν το πεδίο ελεύθερο στις Μ.Κ.Ο. Τα τελευταία χρόνια, στη χώρα μας, γίναμε μάρτυρες της αντικατάστασης της κρατικής πολιτικής, της κοινωνικής πολιτικής, της πολιτικής της πρόνοιας,… από την πολιτική των προγραμμάτων (Ε.Ε. και άλλοι) με ληξιπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.

Ένα τέτοιο έγκλημα, συντελέστηκε στο χώρο της ψυχικής υγείας, με το πρόγραμμα «Ψυχαργώς». Με αφορμή την λεγόμενη «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» και τις ανάγκες των μνημονίων στη συνέχεια, ο αυτόνομος τομέας της ψυχικής υγεία διαλύθηκε, οι εναπομείνασες δομές συγχωνεύτηκαν με τα γενικά νοσοκομεία με τη μορφή των ψυχιατρικών κλινικών και το 40% περίπου της παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας πέρασε από τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό με τη μορφή των Μ.Κ.Ο. Να σημειώσουμε ότι όλες αυτές οι Μ.Κ.Ο. ήταν και είναι κρατικοδίαιτες.

Αριστοτεχνικά αποκρύπτοντας την αλήθεια λοιπόν, (βλ. ρόλο Μ.Μ.Ε.) οι Μ.Κ.Ο. παρουσιάζονται σαν ο από μηχανής θεός, η ελπίδα των δυστυχισμένων και των κατατρεγμένων, που προσπαθούν να καλύψουν το κενό μεταξύ των αναγκών της κοινωνίας για πρόνοια και της υποτιθέμενης αδυναμίας του κράτους να παράσχει βασικές κοινωνικές υπηρεσίες.

Αυτό το έργο παρακολουθούμε τώρα στα ελληνικά νησιά και στην Ειδομένη. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση, το ελληνικό κράτος, υλοποιεί τις δεσμεύσεις του για υποστήριξη και ανάπτυξη της «κοινωνίας των πολιτών» μέσα από τη θεσμοθετημένη έκφραση της που είναι οι Μ.Κ.Ο. Κάθε επιχείρημα, κάθε διαπίστωση που αναφέρεται στην απουσία του κράτους και όχι στην ηθελημένη και πολιτικά επιλεγμένη απουσία του κράτους, ενισχύει την ύπαρξη και την δράση των Μ.Κ.Ο.

Η απουσία του κράτους, είναι πολιτική επιλογή. Το κράτος είναι παρόν με την απουσία του. Βέβαια μέσα σε αυτές τις δράσεις υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που ανιδιοτελώς προσφέρουν όπως μπορούν. Μέσα σε αυτούς τους ανθρώπους εμπεριέχεται ο σπόρος της αντίστασης, της ρήξης, της ανατροπής. Αυτοί οι άνθρωποι είναι ο στόχος. Η δράση τους θα πρέπει να είναι θεσμοθετημένη, οι ίδιοι για να είναι μέρος της «κοινωνίας των πολιτών» πρέπει να δρουν μέσα από τους θεσμικούς φορείς που είναι οι Μ.Κ.Ο. Πρόκειται για αυτό που ονομάζουμε «ομαλοποίηση κοινωνικών συμπεριφορών» και άσκηση «κοινωνικού ελέγχου».

Για το λόγο αυτό οποιαδήποτε άλλη δράση θεωρείται εξωθεσμική και αφορίζεται. Γίνεται καθόλου λόγος για τη δράση των σωματείων, των συνδικάτων, των ταξικών συνδικάτων, των οργανωμένων δυνάμεων της ελληνικής κοινωνίας, σε ότι αφορά στην υποστήριξη των προσφύγων; Η απάντηση είναι πως ο μόνος λόγος που γίνεται είναι για να μη γίνεται λόγος. Οι αναφορές στην αλληλεγγύη πρέπει να αφορούν τους λεγόμενους «αλληλέγγυους», που επαναλαμβάνουμε, οι συντριπτική πλειοψηφία είναι καλοπροαίρετοι άνθρωποι που προσπαθούν να βοηθήσουν.

Προσπαθούν να αποκρύψουν, ότι η αλληλεγγύη δεν είναι φιλανθρωπία. Η πραγματική φιλανθρωπία καθορίζεται μόνο στη σχέση της με την αλληλεγγύη. Στο τέλος του εβδόμου κεφαλαίου στην 3^η σημείωση του βιβλίου, του Νίκου Μπογιόπουλου, «Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε», γίνεται αναφορά στον βραζιλιάνο αρχιεπίσκοπο Dom Helder Camara, ο οποίος σοφά παρατηρούσε : «Όταν δίνω τροφή στους φτωχούς με λένε άγιο. Όταν ρωτώ γιατί οι φτωχοί δεν έχουν τροφή με λένε κομμουνιστή»². 

Φιλανθρωπία είναι να δίνεις τροφή στους πρόσφυγες και να ρωτάς, όντας πραγματικά αλληλέγγυος, γιατί είναι πρόσφυγες, γιατί οι πρόσφυγες πεινάνε;

Η κρίση του προσφυγικού, θεωρείται από το μεγάλο κεφάλαιο ντόπιο και ξένο, ως ευκαιρία για την ανάπτυξη της «κοινωνίας των πολιτών» και των θεσμικών της φορέων, των Μ.Κ.Ο. Αυτό που απασχολεί τα κέντρα ελέγχου της υπόθεσης των Μ.Κ.Ο. είναι ότι το εγχείρημα της «κοινωνίας των πολιτών», στην Ελλάδα, δεν έχει τη δυναμική που θα περίμεναν ή που έχει σε άλλες χώρες της Ε.Ε. και της Δύσης.

Πράγματι, προς το τέλος της 10ετίας του 1990 δραστηριοποιούνται ελάχιστες Μ.Κ.Ο. στην Ελλάδα, ενώ η συμμετοχή των ελλήνων πολιτών σε αυτές είναι πολύ μικρή.

Η ερμηνεία που δίνεται σε αυτό είναι, μεταξύ άλλων, η εξάρτηση των Μ.Κ.Ο. από το κράτος και η απουσία αυτονομίας. Ένας από τους λόγους που τα χρήματα πηγαίνουν κατευθείαν στις Μ.Κ.Ο. παρακάμπτοντας το κράτος είναι αυτός.

Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 , το μεγάλο κεφάλαιο και η Ε.Ε., κατορθώνουν να αλλάξουν τα πράγματα. Αυτό γίνεται κυρίως λόγω μεγαλύτερης διαθεσιμότητας πόρων από την Ε.Ε. και την Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) .

Πως εξελίσσονται τα πράγματα την τελευταία πενταετία, την πενταετία της κρίσης; Υπάρχει τάση ανάπτυξης ή ανάσχεσης αυτής της δυναμικής; Να ένα ερώτημα που ενδιαφέρει το μεγάλο κεφάλαιο.

Υπηρεσίες της Ε.Ε. διαπιστώνουν την αύξηση του αριθμού μεγάλων και μικρών Μ.Κ.Ο. που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Παρόλα αυτά η μεταξύ τους συνεργασία δεν είναι καλή. Έτσι τα επόμενα χρόνια θα επιχειρήσουν την συνεργασία μικρών και μεγάλων Μ.Κ.Ο. στους παρακάτω τομείς :

• Συλλογή και ταξινόμηση πληροφοριών
• Σχεδιασμό και υποστήριξη κοινωνικών πολιτικών
• Έλεγχο των κρατικών υπηρεσιών
• Προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας
• Σχεδιασμό, υλοποίηση και ανάπτυξη προγραμμάτων ενημέρωσης
• Επηρεασμό της κοινής γνώμης

Διαπιστώθηκε επίσης, ότι η εξάρτηση των Μ.Κ.Ο. από τις κρατικές υπηρεσίες και κρατικές επιχορηγήσεις οδήγησε στη διαφθορά τους με άμεσο αποτέλεσμα:

• Την δημιουργία μη θεσμικών δικτύων «κοινωνικής και οικονομικής αλληλεγγύης»
• Την απαξίωση των θεσμικών δικτύων (Μ.Κ.Ο.)
• Την ανάπτυξη και ενίσχυση ταξικών δράσεων αλληλεγγύης από τα σωματεία τα συνδικάτα, κ.λ.π.
• Τη δημιουργία κοινής ριζοσπαστικής αντίληψης για τις αιτίες της κρίσης (οικονομικές, πολιτικές) που ενίοτε αποκτούν και ταξικά χαρακτηριστικά
• Μείωση της δυναμικής της «κοινωνίας των πολιτών» που σημαίνει
• Αύξηση της επιρροής επαναστατικών ανατρεπτικών αντιλήψεων (βλ ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα)

Το ζήτημα λοιπόν είναι ο βαθμός ελέγχου των παρακάτω «παρεκκλίσεων»:

• Του οργανωμένου προοδευτικού κινήματος
• Του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος
• Των κοινωνικών δικτύων αλληλεγγύης που δεν ελέγχονται θεσμικά με τη μορφή Μ.Κ.Ο.

Μπορούν δηλαδή τα κοινωνικά δίκτυα αλληλεγγύης που δεν ελέγχονται θεσμικά, τα κινήματα τύπου «αγανακτισμένων», «δεν πληρώνω», οι δράσεις διάφορων αναρχοαυτόνομων, κ.λ.π., να ενισχύσουν την μελλοντική παρουσία και εξέλιξη της «κοινωνίας των πολιτών» στη χώρα με την ενσωμάτωσή τους;

Ανεξάρτητα από την απάντηση που μπορεί να δώσει κάποιος στο ερώτημα, το βέβαιο είναι ότι επιχειρείτε τόσο ο έλεγχος όσο και ενσωμάτωση. Τι θα μπορούσε να ενισχύσει αυτή τη προσπάθεια; Τι θα μπορούσε να ενισχύσει την «κοινωνία των πολιτών», την κοινωνία των Μ.Κ.Ο., την ενίσχυση δηλαδή του νεοφιλελευθερισμού ως θέση και ως αντίληψη;

Ως απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, το επόμενο χρονικό διάστημα, αναμένουμε :

• Πιέσεις για πλήρεις φοροαπαλλαγές εθελοντικών οργανώσεων, φιλανθρωπικών ομάδων, Μ.Κ.Ο.
• Όσο και να φαίνεται παράδοξο, πιέσεις περιορισμού του ρόλου της εκκλησίας. Αυτό που κάνει η εκκλησία να το κάνουν οι Μ.Κ.Ο.
• Πιέσεις, ώστε το εκπαιδευτικό σύστημα να κατευθύνει τους μαθητές προς τις εθελοντικές δραστηριότητες των Μ.Κ.Ο. Προβολή και ανάδειξη της «κοινωνίας των πολιτών» και συσκότιση των ταξικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας
• Πιέσεις για δημιουργία μηχανισμού ρύθμισης της σχέσης κράτους – «κοινωνίας των πολιτών»
• Πιέσεις για περισσότερη προβολή της φιλανθρωπίας και δημιουργία αταξικού πρόσημου στην έννοια της αλληλεγγύης
• Πιέσεις για περισσότερο έλεγχο στα Μ.Μ.Ε.

Βασική επιδίωξη είναι, να ελεγχθούν οι μορφές αυτοοργάνωσης των πολιτών από τα κάτω, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος για κοινωνικές και πολιτικές παρεμβάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε μια προοδευτική επαναστατική αλλαγή του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος.

¹ Ηλίας Μιχαλαρέας, ΚΟΜΕΠ, 1997, τεύχος 3, Μ.Μ. Ενημέρωσης ή Μ.Μ. Προπαγάνδας

του ιμπεριαλισμού;

² Νίκος Μπογιόπουλος, «Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε» εκδοτικός οίκος Λιβάνη, Αθήνα, 2011